Geçirdiğimiz Hastalıklar Kokumuzu Değiştirerek Bizi Sivrisineklerin Hedefi Haline Getiriyor Olabilir mi?
Özellikle yaz aylarında sivrisinek ısırıklarından muzdarip oluyoruz ve kaşıntısı da gayreti oluyor. Yapılan bir araştırmaya nazaran geçirdiğimiz kimi hastalıklar bizleri sivrisinekler için daha cazip hale getiriyor! Araştırmanın ayrıntıları için…?
Kaynak: https://health.howstuffworks.com/dise…
Yılda 1 milyondan fazla vefat, sıtma, sarı humma, dang humması, Zika ve chikungunya humması dahil olmak üzere sivrisinek kaynaklı hastalıklardan ötürü gerçekleşiyor.
Sivrisineklerin kimden besleneceklerini nasıl seçtikleri ve onlardan nasıl beslendikleri bir virüsün tabiattaki yayılımını etkileyen kıymetli faktörlerdir. Sivrisinekler, virüslerin ve öbür patojenlerin taşıyıcılığını yaparlar ve bu nedenle de hastalıkları yayarlar. Örneğin, virüs bulaşmış bir kişiyi ısıran bir sivrisinek, virüsü kapabilir ve ısırdığı bir sonraki şahsa bulaştırabilir.
İmmünologlar ve bulaşıcı hastalık araştırmacıları, bir virüsün beslendiği canlıyla nasıl etkileşime girdiğini daha güzel anlamak, sivrisinek kaynaklı hastalıkları önlemek ve tedavi etmek için yeni yollar araştırmaya koyuldular.
Araştırmaya nazaran zika ve dang humması virüsleri enfekte ettikleri kişinin beden kokusunu değiştirerek sivrisinekler için daha alımlı hale getiriyor. Bu da virüsün yayılmasına müsaade vererek daha fazla ısırmaya yol açıyor.
Sivrisinekler bizlerden yahut hayvanlardan beslenmek için beden sıcaklığınız ve nefesinizden yayılan karbondioksit üzere farklı duyusal ipuçlarını takip eder.
Kokular da bunda rol oynuyor alışılmış. Evvelki laboratuvar araştırmalarda, sıtma ile enfekte olmuş farelerin kokularında sivrisinekleri kendine çeken bir değişiklik olduğu bulunmuştu. Araştırmacılar bu sefer zika virüsünü ve dang hummasını ele aldılar.
Dang humması yahut Zika virüsü bulaşmış fareleri, enfekte olmamış fareleri ve sivrisinekleri bir cam odanın üç bölmesine başka farklı yerleştirildi.
Farelerin kokusunu sivrisineklere yönlendirmek için farelere hava akımı uygulandığında, enfekte olan farelere gerçek uçan fare sayısı enfekte olmayan farelere kıyasla yüzde 65-70 civarında daha fazlaydı.
Daha sonrasında beden kokularının sivrisinekleri çekmesindeki rolü incelendi.
Fare kokularının sivrisineklere ulaşmasını önlemek için cam bölmelere bir filtre yerleştirdikten sonra, enfekte ve enfekte olmayan farelere yanlışsız uçan sivrisineklerin sayısı ortasında gözle görülebilir bir fark olduğu ortaya çıktı. Bu da enfekte olmuş farelerin kokusunda sivrisinekleri kendilerine çeken bir şey olduğunu kanıtlamış oldu.
Zika ve dang hummalı farelerden ve sağlıklı farelerden gelen havanın kimyasal tahliline nazaran enfekte fareler kokulu bileşikler yayıyor.
Hangi kokuya reaksiyon verdiğini bulmak için, enfekte farelerin yaydığı kokudan 20 farklı gaz halinde kimyasal bileşik izole edildi. Bunlardan üçünün sivrisinek antenlerinde hareketliliğe sebep olduğu görüldü. Bu üç bileşik sağlıklı farelerin derisine ve insan gönüllülerin ellerine uygulandı ve asetofenon ismi verilen havada taşınan bir molekülün başkalarına kıyasla daha fazla sivrisinek çektiği görüldü. Enfekte farelerin ise enfekte olmayan farelerden 10 kat daha fazla asetofenon ürettiği keşfedildi.
Benzer formda, dang humması hastalarının koltuk altlarından toplanan kokuların sağlıklı insanlardan daha fazla asetofenon içerdiği de öğrenildi..
Bir gönüllünün bir eline dang humması hastalığı gerçirmiş kişinin kokusunu, başka eline ise sağlıklı bir insanın kokusu uygulandığında, sivrisinekler daima olarak dang humması geçiren kişinin eline gitti. Bu bulgular, dang ve Zika virüslerinin, enfekte olan kişinin ürettiği ve saldığı asetofenon ölçüsünü artırabildiğini ve bu da onları sivrisinekler için daha da cazip hale getirdiğini gösteriyor.
Peki virüsler asetofenon üretimini nasıl artırıyor?
Asetofenon, parfümlerde koku olarak yaygın olarak kullanılan bir kimyasal olmakla birlikte, hem insanların hem de farelerin deri ve bağırsaklarında yaşayan kimi bakteriler tarafından yaygın olarak üretilen metabolik bir yan eser de aslında. Bu yüzden araştırmacılar sineklerin bu kokuya ilgi duymasının derideki bakteri çeşidindeki değişikliklerle bir ilgisi olup olmadığını da incelediler. Gelin bakalım bu sivrisinekler asetofenonu nasıl artırıyormuş.
Bu fikri test etmek için, sivrisineklere maruz bırakmadan evvel enfekte olmuş farelerden deri yahut bağırsak bakterileri alındı.
Sivrisinekler, enfekte olmayan farelere kıyasla, bağırsak bakterisi tükenmiş enfekte farelere daha fazla çekilirken, tükenmiş cilt bakterisi olan enfekte farelere değerli ölçüde daha az ilgi gösterdiler. Yani ciltteki bakteriler sinekleri çekmesine neden oluyor ve bu da cilt mikroplarının asetofenonun temel bir kaynağı olduğunu gösteriyor. Enfekte ve enfekte olmayan farelerin ciltteki bakterileri karşılaştırıldığında, yaygın bir bakteri tipi olan Bacillus’un en önemli asetofenon üreticisi olduğunu ve enfekte olmuş farelerde sayılarının değerli ölçüde arttığı da belirlendi. Bu da dang ve Zika virüslerinin, cildin mikrobiyomunu değiştirerek enfekte olan kişinin kokusunu değiştirebildikleri manasına geliyor.
A vitamini tahlil olabilir!
Enfekte olmuş farelerin deri hücreleri tarafından üretilen, RELMα isimli, mikropla savaşan değerli bir molekülün düzeylerinin düştüğünü gözlemlendi. Dang ve Zika virüsleri bu molekülün üretimini baskılayarak fareleri enfeksiyona karşı daha savunmasız hale getiriyor. A vitamininin ise RELMα üretimini arttırdığı biliniyor. Bu nedenle, enfekte olmuş farelere birkaç gün boyunca A vitamini verildi, derilerinde bulunan RELMα ve Bacillus bakterilerinin ölçüsünü ölçüldü ve akabinde da sivrisineklere maruz bırakıldılar.
A vitamini alan fareler sineklerin ilgisini çekmedi.
A vitamini sayesinde enfekte farelerin, RELMα düzeylerini enfekte olmayan farelerin düzeyine geri yükseldiğini ve ayrıyeten derilerindeki Bacillus bakteri ölçüsünün da azaldığı görüldü. Sivrisinekler de bu tedavi edilmiş ve enfekte olmuş farelere bir yaklaşma göstermemiş oldu.
